Trener

To trener swoją pasją, zaangażowaniem, a także ogólną postawą życiową (moralnością, stylem życia i rozsądkiem) tworzy lokalne środowisko treningowe i wpływa na rozwój młodych ludzi, a także na atmosferę panującą wokół lokalnego klubu

Trener w młodych grupach wiekowych musi pamiętać o takich kwestiach:

• niektóre dzieci będą w stanie szybko uczyć się nowych elementów, a inne będą potrzebowały więcej czasu do opanowania danej czynności. Wobec wolniej uczących się piłkarzy wskazane będzie częstsze powtarzanie instrukcji oraz rozdzielenie umiejętności technicznych i taktycznych na łatwiej zrozumiałe fragmenty, które będą wykonywane w większej liczbie powtórzeń.

• Młody zawodnik nie jest i nie może być traktowany jak miniaturka dorosłego piłkarza, ponieważ cały czas jest w procesie rozwoju.

Podstawowe zasady dla trenerów

• Pracujesz dla przyszłości.

• Myśl przede wszystkim o tym, co jest najważniejsze dla zawodnika.

• Stwórz sytuację, w której zawodnik będzie mógł podejmować skuteczne decyzje.

• Potrzeba talentu, by prowadzić talent.

• Nauczanie piłki nożnej jest procesem pedagogicznym i podlega określonym zasadom.

• Pochwała jest najlepszą motywacją, presja i strach ograniczają inwencję zawodnika.

• Wzbudzaj zaufanie zawodników.

• Musisz mieć określoną filozofię pracy – wiedzieć, czego chcesz i jak to osiągnąć.

• Dobry trener jest najpilniejszym uczniem.

• Pokora wiedzie do doskonałości, pycha kroczy przed upadkiem.

Trenerze unikaj

• Projektowania treningów nieprzystosowanych do wieku, etapu szkolenia i poziomu ćwiczących.

• Środków treningowych niemających odniesienia do gry.

• Krytykowania zawodnika przed grupą.

• Ograniczania kreatywnego działania zawodnika.

• Krzyku w trakcie treningu i meczu.

• Częstego powtarzania tych samych rozgrzewek, ćwiczeń i gier.

• Robienia zbyt długich objaśnień i ciągłego przerywania treningu.

• Faworyzowania zawodnika.

• Zawodnik nie może być ważniejszy niż zespół.

• Nerwowych i histerycznych reakcji. Bądź stały emocjonalnie.

• Sarkazmu oraz upokarzających uwag

Podstawowe zasady funkcjonowania zespołu

• Wszystko zaczyna się od wizji i celu, reszta to kwestia pracy.

• Jedyną „gwiazdą” w zespole jest zespół.

• Dobra komunikacja jest podstawą funkcjonowania każdego zespołu.

• Bojaźń przed przegraną niszczy wolę wygranej.

• Zawsze należy starać się znaleźć pozytywne rozwiązanie.

• Porażki nie istnieją, chyba że się nie próbuje.

• Kulturę wygrywania trzeba wypracować.

• Optymizm życiowy sprzyja szczęściu.

• Wysokie standardy, etos pracy, konsekwencja działań są podstawą funkcjonowania każdego zespołu.

• Szacunek dla wszystkich w zespole jest fundamentem współpracy.

Z punktu widzenia trenera w treningu dzieci tworzenie bezpiecznego i wspierającego środowiska polega na:

• akceptacji błędów popełnianych przez zawodników,

• umożliwieniu poznawania nowych rzeczy,

• zachęcaniu do podejmowania ryzyka,

• tworzeniu pozytywnej atmosfery pomiędzy wszystkimi uczestnikami zajęć treningowych,

• promowaniu gry swobodnej,

• pozostawianiu zawodnikom pełnej autonomii w działaniu,

• wprowadzaniu naturalnej rywalizacji,

• promowaniu zmienności środowiska.

Podtrzymywanie motywacji wewnętrznej zawodników

Rozumiejąc potrzeby młodych sportowców, jesteśmy w stanie pomóc je zaspokoić, a tym samym podtrzymywać ich motywację wewnętrzną do uprawiania piłki nożnej.

Dzieci zapytane o powody uprawiania piłki nożnej najczęściej odpowiadają:

• sprawia mi to przyjemność,

• dobrze się bawię,

• chcę być z przyjaciółmi,

• lubię współzawodnictwo,

• lubię pokazywać to, co potrafię,

• chcę doskonalić swoje umiejętności,

• chcę być częścią̨ drużyny,

• lubię naśladować mojego ulubionego piłkarza,

• chcę być zawodowym piłkarzem.

Do najczęściej wymienianych potrzeb młodych piłkarzy należą:

• potrzeba akceptacji,

• potrzeba satysfakcji,

• potrzeba zabawy

• potrzeba spędzania czasu z rówieśnikami i bycia częścią grupy.

Każdy z nas ma potrzebę bycia kompetentnym i osiągania sukcesu w działaniu, które przekłada się na poczucie własnej wartości. Wzmacniając zawodników za ich postępy w rozwoju, trener buduje ich poczucie kompetencji. Warto doceniać chęci oraz podejmowane próby, niezależnie od rezultatów. Trener, oprócz aspektów technicznych, motorycznych czy taktycznych, może doceniać również postęp w rozwoju mentalnym.

Budowanie świadomości zawodników

Pierwszym etapem budowania świadomości zawodników jest uświadomienie im, że droga do sukcesu jest często kręta i pełna niespodziewanych przeszkód. Zadaniem trenera jest odpowiednie nastawienie swoich podopiecznych do wyzwań, z którymi mogą mieć styczność w dalszej piłkarskiej edukacji. Trener powinien wyjaśnić zawodnikom, że wszystkie „pułapki”, które na nich czekają, to naturalna kolej rzeczy, a „potykanie się” jest nieodzownym elementem drogi na sam szczyt.

„Nie martw się tym, że dziecko nigdy Cię nie słucha. Martw się tym, że zawsze Cię obserwuje.” Frederick Douglas

Kształtowanie samodzielności

Większość zawodników, efektywniej uczy się i dłużej zachowuje w pamięci wiedzę i umiejętności, do których dochodzi samodzielnie. Dzieje się tak dlatego, że emocje towarzyszące działaniu ułatwiają zapamiętywanie nowych rzeczy.
Dzieci poprzez sport uczą się niezależności, podejmowania własnych decyzji, reagowania na popełnione błędy oraz wyciągania wniosków.

Trener może budować świadomość wśród swoich podopiecznych. Może pomóc sportowcom dowiedzieć się ważnych rzeczy o sobie oraz otaczającej ich rzeczywistości poprzez:

• nazywanie przeżyć doświadczanych przez zawodników (np. emocje w czasie trwania treningu i meczu),

• rozmawianie z piłkarzami o konkretnych sytuacjach (np. konflikty w drużynie, spadek motywacji),

• budowanie świadomości celu (np. wykonywanego ćwiczenia),

• wspólne poszukiwanie wyjaśnienia (np. przyczyn przegranych lub wygranych meczów),

• pokazywanie profesjonalizmu w zachowaniu i postawie idoli młodych piłkarzy.

Rozwijanie umiejętności psychospołecznych

W oczach dzieci trener postrzegany jest jako autorytet, dlatego z uwagą obserwują one każdy gest i każde zachowanie trenera. To właśnie postawa trenera wywiera zdecydowanie większy wpływ na podopiecznych niż wypowiedziane słowa. W procesie szkolenia sportowego wychowujemy nie tylko piłkarza, ale przede wszystkim człowieka. Wszystko to, czego nauczy się podczas przygody z piłką, zaprocentuje w jego dorosłości. Zawodnik będzie mógł wykorzystać wypracowane umiejętności mentalne w życiu prywatnym i zawodowym, niezależnie od tego, jak będzie wyglądała jego kariera sportowa.

Trening mentalny polega na nauce i doskonaleniu umiejętności takich jak: regulacja emocji, budowanie poczucia własnej skuteczności, odpowiedniego nastawienia czy radzenia sobie ze stresem.

Kontrola emocji

Ważnym aspektem jest wytłumaczenie dzieciom, że emocje, których doświadczają, o czymś ich informują i pełnią swoją funkcję. Kontrola emocji nie polega na całkowitym wyeliminowaniu ich z naszego życia, ponieważ nie jest to możliwe.

Jeśli dzieci nauczą się rozpoznawać zmiany, które zachodzą w ich ciałach oraz nazywać emocje, jakie temu towarzyszą, będzie im łatwiej sobie z nimi radzić. Ważne, aby trener rozmawiał z zawodnikami o niekomfortowych sytuacjach i wskazywał im możliwe sposoby i narzędzia do ich rozwiązania.

Koncentracja uwagi

Koncentracja uwagi to umiejętność skupienia się na określonym zadaniu pomimo pojawiających się trudności czynników rozpraszających (dystraktorów).

Zawodnik podczas gry nie powinien zwracać uwagi np. na zachowanie rodziców, stan boiska, pogodę czy upływający czas. Są to elementy, na które nie ma wpływu (elementy niekontrolowalne), a myślenie o nich może zwiększyć odczuwaną presję czy narastającą frustrację. Elementy, które są pod kontrolą zawodnika (elementy kontrolowalne), to m.in. jego myśli i zachowanie. To właśnie na nich powinien się skoncentrować. Takie zachowanie może zwiększyć efektywność jego działań.

Pewność siebie

Niektóre dzieci czerpią ją z sukcesów czy zdobytego doświadczenia, a inne budują pewność siebie na treningach. Należy pamiętać, że budowanie pewności siebie jest procesem, który wymaga czasu i cierpliwości.

Pewny siebie zawodnik zna swoje mocne strony, wierzy w swoje umiejętności i w to, że może osiągnąć zamierzone cele. Pewność siebie przejawia się w nastawieniu i zachowaniu. Pewny siebie piłkarz będzie potrafił wziąć na siebie ciężar gry i kierować zespołem.

Podstawowe zasady dla zawodników

• Wygrywanie wymaga talentu, powtarzanie zwycięstw wymaga charakteru.

• Zawodnik kompletny to ten, który potrafi grać w atakowaniu i bronieniu.

• Dążenie do zwycięstwa jest równie ważne co wznoszenie się na szczyt swoich możliwości.

• Traktuj innych zawodników tak, jak chciałbyś sam być traktowany.

• Graj dla zespołu, nie dla samego siebie.

• Szanuj każdego członka zespołu, bądź zdyscyplinowany, uczciwy i pracowity.

• Nigdy się nie poddawaj.

• Musisz wierzyć w siebie nawet wtedy, gdy nikt inny w Ciebie nie wierzy.

• Jeśli nie uwierzysz w to, że możesz wygrać, przegrasz, zanim zaczniesz grać.

• Twoja wiara i nastawienie są kluczem do sukcesu.

Samodzielność

Ważne jest uświadomienie zawodnikom, że droga do sukcesu jest często kręta i pełna niespodziewanych przeszkód. Trener powinien wyjaśnić zawodnikom, że wszystkie „pułapki”, które na nich czekają, to naturalna kolej rzeczy, a „potykanie się” jest nieodzownym elementem drogi na sam szczyt.

Budowanie świadomości gracza pomaga w utrzymaniu motywacji

Samodzielność nas motywuje!

Większość zawodników, efektywniej uczy się i dłużej zachowuje w pamięci wiedzę i umiejętności, do których dochodzi samodzielnie. Dzieci poprzez sport uczą się niezależności, podejmowania własnych decyzji, reagowania na popełnione błędy oraz wyciągania wniosków. Świadomy trener wspiera swoich podopiecznych, nagradza za wysiłek, a nie wynik, wzmacniając tym samym samodzielność najmłodszych.

Samodzielność młodych zawodników można kształtować poprzez:

• stwarzanie dzieciom sytuacji wyboru,

• docenianie kreatywnych rozwiązań,

• rozmawianie o trudnych sytuacjach i możliwościach ich rozwiązania,

• wyjaśnianie konsekwencji ich decyzji,

• stopniowe rozwijanie umiejętności fizycznych i mentalnych,

• uczenie samoobserwacji i budowanie świadomości,

• budowanie świadomości celu,

• wspólne poszukiwanie wyjaśnienia (np. przyczyn przegranych lub wygranych meczów).

Motywacja

W psychologii wyróżnione zostały dwa główne rodzaje motywacji – wewnętrzna i zewnętrzna.

Motywacja wewnętrzna

Chęć podejmowania treningów dla własnej satysfakcji i pozytywnych emocji.

Czerpanie radości z gry jest powodem, dla którego większość młodych zawodników zaczyna swoją przygodę z piłką nożną. Ten rodzaj motywacji jest kluczowy z punktu widzenia wybitnych osiągnięć oraz gry na najwyższym poziomie.

Motywacja zewnętrzna

jest związana z angażowaniem się w sport z powodu osiągnięcia korzyści zewnętrznych, np. chęci zaimponowania rodzicom. Może też być spowodowana lękiem. Niestety często wraz ze zniknięciem zewnętrznych motywacji znika też chęć do ciężkiej pracy i rozwoju.

Motywacja zewnętrzna może ograniczać wewnętrzną. Kiedy tej pierwszej przybywa, druga słabnie. Im bardziej ktoś jest nagradzany za zrobienie czegoś, tym mniej będzie skłonny interesować się czynnością, którą musiał zrobić, żeby dostać nagrodę…

Jakie potrzeby nas motywują?

• potrzeba akceptacji,

• potrzeba satysfakcji,

• potrzeba zabawy (potrzeba wrażeń),

• potrzeba spędzania czasu z przyjaciółmi i bycia częścią grupy,

• potrzeba bycia dowartościowanym,

Jak podtrzymać motywację wewnętrzną młodych piłkarzy?

Najlepiej tworząc sytuacje, w których sportowcy będą mogli:

• pokazać swoje umiejętności techniczne, taktyczne, motoryczne oraz mentalne,

• poczuć, że są częścią drużyny,

• poczuć, że mają na coś wpływ (są pytani o zdanie, a ich pomysły mogą być wykorzystane w praktyce).

Ocena i analiza zawodnika na treningu po jego zakończeniu

• Czy zawodnik był zachęcany do podejmowania działań ukierunkowanych na realizację celu?

• doświadczył wybranych sytuacji boiskowych (np. rozwiązywał sytuacje w przewadze liczebnej 2 x 1)?

• zbierał kluczowe informacje ze środowiska gry, posiadał pełną autonomię w działaniu?

• wykonał odpowiednią liczbę powtórzeń (np. liczbę dośrodkowań nogą niewiodącą), był zmotywowany?

• był optymalnie pobudzony (np. intensywność zajęć)?

Indywidualizacja

Jednym ze sposobów wpływających na zwiększenie indywidualizacji podczas zajęć jest odpowiednia liczebność grup treningowych. Małe grupy treningowe (zalecane do 12 osób) dają trenerowi możliwość obserwacji zawodników i optymalną stymulację każdego z nich. Przy większej liczbie ćwiczących, w celu zapewnienia wskazanego poziomu indywidualizacji, niezbędna jest obecność kolejnego trenera. W młodszych kategoriach wiekowych, takich jak Skrzat, obecność asystenta jest wskazana nawet przy mniejszej liczbie dzieci. W tych kategoriach skupienie uwagi na dziecku, które jest ciekawe otaczającego je świata, jest niezbędne, zarówno pod kątem szkoleniowym, jak i z punktu widzenia bezpieczeństwa.

indywidualizacja obejmuje

• odpowiednie podejście trenera – dostrzeganie i rozumienie zróżnicowania poziomu rozwoju dzieci,

• tworzenie odpowiednich warunków do właściwego rozwoju zawodnika w jego własnym tempie,

• uwzględnienie indywidualnych czynników wpływających na rozwój zawodnika,

• odpowiedni dobór środków, form i metod treningowych,

• odpowiednią komunikację z zawodnikami oraz współpracę trenerów,

• tworzenie dodatkowych zajęć poprawiających indywidualne możliwości zawodników.

Komunikacja 

Komunikacja werbalna to wszystkie informacje przekazywane za pomocą słów. Równie istotna w sporcie jest komunikacja niewerbalna, wiele informacji przekazujemy bowiem swoimi gestami, mową ciała oraz mimiką. To komunikacja niewerbalna podczas kontaktu z innymi osobami ma ogromny wpływ na „pierwsze wrażenie”, co warunkuje dalszy przebieg interakcji. Zanim trener przemówi do drużyny, zawodnicy już odbiorą informację, jak jest ubrany lub jaki ma poziom energii. Zawodnicy potrafią bardzo dobrze wyczuwać nastroje i oceniać stan emocjonalny, w jakim znajduje się trener. Należy także podkreślić, że trudno sobie wyobrazić sytuację, w której trener stojący naprzeciwko zawodnika nie komunikuje się z nim, pożądane jest jednak, aby robił to w sposób kontrolowany.

W komunikacji na linii interpersonalnej warto skorzystać z gotowych narzędzi, zweryfikowanych badaniami naukowymi. Jednym z nich jest akronim GRIP (ang. G-goal, R-reflection, I-input, P-plan). To nic innego jak sposób udzielania informacji zwrotnej – feedback. Jest to metoda wykorzystująca przede wszystkim umiejętne zadawanie pytań, co nie oznacza wcale, że trener (czy np. rodzic) nie może wyrażać swojej opinii. Metoda ta ma na celu doprowadzenie do sytuacji, kiedy u zawodnika dojdzie do refleksji, dzięki której wraz z rozmówcą ustali plan pracy (działania) nad swoim deficytami lub mocnymi stronami.

Ukierunkowane odkrywanie

Ukierunkowane odkrywanie to sposób zadawania pytań, którego zasadniczym celem jest ukierunkowanie zawodnika na poprawne rozwiązanie danego zadania. Takie podejście z jednej strony przenosi ciężar odpowiedzialności na zawodnika, z drugiej – wymaga od trenera ciągłego skupienia i umiejętnej obserwacji boiskowych wydarzeń.

Pamiętajmy o tym, aby pytania miały charakter otwarty, by zawodnik mógł zaprezentować swój punkt widzenia na temat danego środka treningowego czy sytuacji boiskowej. Pytania otwarte to pytania, których nie można zbyć odpowiedzią w stylu “tak” czy “nie”.

Instrukcje

Instrukcja jest zazwyczaj gotową informacją od trenera, która nakierowuje zawodnika na rozwiązanie sytuacji lub wykonanie zadania. Zawodnik stara się wykonać polecenie, podejmując określone działanie. W praktyce szkoleniowej instrukcje dotyczą najczęściej: sposobu wykonania (aspekt techniczny i motoryczny) oraz wyboru rozwiązania (aspekt taktyczny).

Precyzyjnie przekazana wiadomość słowna przez trenera powinna być stosowana przy każdej prezentacji nowej czynności ruchowej.

Uniwersalne umiejętności mentalne

Kontrola emocji

Młodzi zawodnicy doświadczają licznych napięć i sytuacji stresowych, z którymi dopiero uczą się sobie radzić. W związku z przeżywaniem silnych emocji mogą też doświadczać licznych objawów somatycznych, takich jak: bóle głowy, bóle brzucha, wysypki czy nudności. Dzieci mogą odczuwać rozdrażnienie, a ich reakcje mogą być nieadekwatnie do sytuacji, np. wybuch płaczu lub gniewu.

Kontrola emocji to umiejętność zarządzania własnymi emocjami. Opanowany zawodnik odczuwa stan, w którym jest jednocześnie zrelaksowany i skoncentrowany, a emocje są pod kontrolą. Potrafi zachować odpowiednią równowagę między stresem a zbytnim rozluźnieniem, tak aby skutecznie działać pod presją.

Wskazówki praktyczne dla dzieci:

• rozpoznawaj zmiany, które zachodzą w Twoim ciele oraz nazywaj emocje, jakie temu towarzyszą, będzie Ci łatwiej sobie z nimi radzić.

• emocje, których doświadczasz, o czymś Cię informują i pełnią swoją funkcję. Kontrola emocji nie polega na całkowitym wyeliminowaniu ich z naszego życia. Istotne jest, aby nauczyć się zauważać i akceptować emocje. Taka umiejętności ułatwi Ci skuteczne działanie pomimo doświadczanych emocji.

• zarządzaj poziomem własnego pobudzenia poprzez wyciszanie oraz relaksowanie się

Koncentracja uwagi

Koncentracja uwagi to umiejętność skupienia się na określonym zadaniu pomimo pojawiających się trudności czynników rozpraszających (dystraktorów). Przejawia się ona odrzuceniem na czas treningu/meczu spraw niezwiązanych bezpośrednio z rywalizacją oraz skoncentrowaniu się na teraźniejszości (tu i teraz), a nie na przyszłości lub przeszłości.

Wskazówki praktyczne dla dzieci:

• poznaj definicję koncentracji (jest powyżej),

• koncentruj się na właściwych elementach. Podczas gry nie powinieneś zwracać uwagi na zachowanie rodziców, stan boiska, pogodę, pracę sędziego czy upływający czas. Są to elementy, na które nie masz wpływu (elementy niekontrolowalne), a myślenie o nich może zwiększyć odczuwaną presję czy narastającą frustrację. Elementy, które są pod kontrolą (elementy kontrolowalne), to m.in. myśli i zachowanie.

Pewność siebie

Budowanie pewności siebie jest procesem, który wymaga czasu i cierpliwości.

Pewny siebie zawodnik zna swoje mocne strony, wierzy w swoje umiejętności i w to, że może osiągnąć zamierzone cele. Pewność siebie przejawia się w nastawieniu i zachowaniu. Pewny siebie piłkarz będzie potrafił wziąć na siebie ciężar gry i kierować zespołem.

Wskazówki praktyczne dla trenera:

• Zadaniem trenera jest podkreślanie i wzmacnianie postępów w rozwoju umiejętności nie tylko piłkarskich, ale również mentalnych, a także unikanie porównań między zawodnikami.

• Zawodnik, który samodzielnie zrealizuje stawiane przed nim zadania, zwiększa poczucie własnej skuteczności oraz rozwija wewnętrzne umiejscowienie kontroli (przekonanie, że ma wpływ na to, co dzieje się w jego życiu).

• W procesie budowania pewności siebie zawodników kluczowe jest stopniowe usamodzielnianie ich poprzez oddawanie odpowiedzialności za podejmowane decyzje

Nawyki

Czym są nawyki i czy warto zachęcać dzieci do ich kształtowania?

Nawyk to czynność, która jest automatycznie i regularnie powtarzana. Warto zauważyć, że sam nawyk może mieć charakter negatywny lub pozytywny.

Pozytywne nawyki młodych sportowców:

• aktywny tryb życia (przez cały tydzień) - Kiedy jest wolny dzień od zajęć piłkarskich w klubie, warto pójść na rower, rolki, pływalnię, pograć w koszykówkę czy zachęcić rodziców do wspólnego spaceru. Codzienne pompki, brzuszki, deska to również dobry nawyk.

• zdrowe odżywianie, nawadnianie i zbilansowana dieta - Bardzo ważne jest właściwe rozłożenie poszczególnych posiłków oraz odpowiedni dobór produktów. Warto, aby trener również swoją postawą dawał dobry przykład i miał podstawową wiedzę w tym obszarze.

• regeneracja - Sen jest najlepszą formą regeneracji. Należy zadbać o regularny sen, o zasypianie, w miarę możliwości, w stałych godzinach, z dala od telefonów czy urządzeń emitujących światło niebieskie.

4 rodzaje ilorazów inteligencji

„Według psychologów istnieją cztery rodzaje inteligencji:

1. Iloraz inteligencji (IQ - Intelligence Quotient)

2. Iloraz emocjonalny (EQ - Emotional Quotient)

3. Iloraz społeczny (SQ - Social Quotient)

4. Iloraz przeciwności losu (AQ - Adversity Quotient)

1. Iloraz inteligencji (IQ): jest to miara twojego poziomu zrozumienia. Potrzebujesz IQ, aby rozwiązywać zadania matematyczne, zapamiętywać rzeczy i przypominać sobie lekcje.

2. Iloraz emocjonalny (EQ): jest to miara Twojej zdolności do utrzymywania pokoju z innymi, dotrzymywania terminów, bycia odpowiedzialnym, uczciwym, szanującym granice, pokornym, autentycznym i rozważnym.

3. Iloraz społeczny (SQ): jest to miara Twojej zdolności do budowania sieci znajomych i utrzymywania jej przez długi okres czasu.

Ludzie, którzy mają wyższe EQ i SQ, zwykle idą dalej w życiu niż ci z wysokim IQ, ale niskim EQ i SQ. Większość szkół wykorzystuje podnoszenie poziomu IQ, podczas gdy EQ i SQ są umniejszane.

Człowiek o wysokim IQ może zostać zatrudniony przez człowieka o wysokim EQ i SQ, mimo że ma przeciętne IQ.

Twoje EQ reprezentuje twoją postać, podczas gdy twoje SQ reprezentuje twoją charyzmę. Poddaj się nawykom, które poprawią te trzy Q, zwłaszcza EQ i SQ.

Teraz jest czwarty, nowy paradygmat:

1. Iloraz przeciwności losu (AQ): Miara twojej zdolności do przejścia przez trudny okres w życiu i wyjścia z niego bez utraty zmysłów.

W obliczu kłopotów AQ decyduje, kto się podda, kto porzuci rodzinę, a kto rozważy samobójstwo.

Prosimy rodziców o kontakt swoich dzieci z innymi dziedzinami życia niż tylko nauka. Powinni uwielbiać pracę fizyczną (nigdy nie traktować pracy jako formy kary), sport i sztukę.

Rozwijaj ich IQ, a także ich EQ, SQ i AQ. Powinni stać się wszechstronnymi istotami ludzkimi zdolnymi do robienia rzeczy niezależnie od swoich rodziców, nauczycieli i trenerów.

Wreszcie, nie przygotowuj drogi dla swoich dzieci. Przygotuj swoje dzieci do drogi”.

Model współczesnego zawodnika

• ponadprzeciętny poziom umiejętności technicznych,

• bogaty zasób otwartych nawyków taktycznych,

• kompleksowe przygotowanie sprawnościowe i motoryczne,

• wysoki poziom procesów decyzyjnych,

• szeroko rozumianą szybkość działania,

• wysoki poziom specjalizacji pozycyjnej uzupełnionej wszechstronnością działań,

• wysoką motywację wewnętrzną,

• silną psychikę.

Prognozując rozwój futbolu w następnych latach, wszystkie te elementy nadal będą miały decydujące znaczenie w aspekcie osiągania wysokich rezultatów sportowych. Niemniej jednak za kluczowe uznać można kompetencje decyzyjne, kognitywne i kreatywność zawodnika, zwane potocznie „inteligencją piłkarską”. Wszystkim tym elementom autorzy chcą nadać szczególną rangę w nowej formule programowości szkolenia.

Charakterystyka zawodnika

Zawodnik powinien być:

• kreatywny

• świadomy

• dobrze przygotowany technicznie, taktycznie, mentalnie i motorycznie

• skuteczny w grze

Proces uczenia się człowieka ma charakter nieliniowy. Dlatego warto podkreślać wyjątkowość, zmienność i w pewnym stopniu nieprzewidywalność zawodnika.

Planując trening dla drużyny warto wziąść pod uwagę możliwości danej grupy (wiek, umiejętności) i określić największe deficyty drużyny. Wtedy dobrze jest zbudować cykl treningowy z tematami zajęć które pozwolą kompensować te deficyty. Tematy mogą pojawiać się cyklicznie (raz w tygodniu lub co drugi tydzień). Następnie do tematów dobieramy ćwiczenia i gry które doskonalą budowanie danej umiejętności piłkarskiej.

Cykle treningowe

• makrocykl – w strukturze półrocznej lub rocznej

• mezocykl – w strukturze miesięcznej

• mikrocykl – w strukturze tygodniowej

Od czego zacząć? Jak nie dać się przytłoczyć? Metod budowania cykli treningowych jest wiele i pewnie większość z nich działa. Ja w tym celu używam aplikacji ProTrainUp którą bardzo polecam ale można to równie dobrze robić samemu na papierze. Stworzyłem też arkusz planowania cyklu treningowego w PDF z którego można skorzystać na etapie planowania.

• Pierwszym krokiem jest spisanie tematów treningowych dla grupy (poniżej znajdziesz moją listę tematów).

• Następnie tematy dzielę na dwa lub trzy mikrocyke tygodniowe.

• Teraz mikrocykle uzupełniam o jednostki treningowe które wypełniam ćwiczeniami i zadaniami (jak zbudować jednostkę treningową będzie w sekcji poniżej).

• Te mikrocykle układam w miesięczny mezocykl który cyklicznie powtarzam przez 4 miesiące (makrocykl).

Tyle, to proste! Właśnie powstał pełen makrocykl treningowy!

W każdej kategorii wiekowej zawodnicy mogą doświadczać sytuacji o coraz wyższym poziomie złożoności, począwszy od gry 1 x 1, przez 2 x 2, 3 x 3, skończywszy na układzie 4 x 4 (w przypadku równowagi liczebnej).

Na tej podstawie, zawodnik doświadczy wielu sytuacji w przewadze, równowadze i niedowadze liczebnej. Szczególnie w sytuacjach trudnych (np. w niedowadze lub równowadze liczebnej) środowisko gry zachęcać będzie zawodnika do podejmowania większego ryzyka (wszystkie linie podań mogą być zamknięte) oraz większej kontroli nad piłką (konieczność podejmowania działań indywidualnych takich jak prowadzenie piłki, drybling czy strzał). W każdym tygodniu zawodnik będzie doświadczał innych sytuacji, które w mniejszym lub większym stopniu będą zachęcać do realizacji określonych celów gry, zasad oraz działań piłkarskich. Trener, w zależności od poziomu zawodników będzie mógł dobierać środki treningowe, zarządzając ograniczeniami.

Przykładowe tematy treningu

ATAKOWANIE

• zdobywanie przestrzeni (Zasady gry)

• wsparcie (Zasady gry)

• przestrzeń (Zasady gry)

• mobilność (Zasady gry)

• głębia i szerokość ataku (Zasady gry)

• atak pozycyjny

• atak szybki

• budowanie gry

• drybling

• finalizacja gry

• geometria ataku

• gra na ścianę

• gra po trójkącie

• gra w przewadze liczebnej

• gra w mniejszej liczebności

• obiegnięcie

• gra po obwodzie

• otwarcie gry

• podanie jedną linię dalej

• przejście do ataku

• gra po przekątnej

• SFG

• strzały na bramkę

• sytuacje 1na1

• wyjście spod pressingu

BRONIENIE

• powstrzymanie (Zasady gry)

• asekuracja (Zasady gry)

• równowaga (Zasady gry)

• ochrona przestrzeni (Zasady gry)

• kompaktowość (Zasady gry)

• blokowanie

• gra w przewadze liczebnej

• gra w mniejszej liczebności

• krycie indywidualne

• krycie zawodnika bez piłki

• krycie zespołowe

• pozycja obronna

• odbiór piłki

• podwajanie

• pressing niski

• pressing wysoki

• pressing średni

• przejście do obrony

ROZUMIENIE GRY

• antycypacja

• percepcja

• decyzja

• fazy przejścia

• konstrukcja gry

• orientacja przestrzenna

• taktyka

DZIAŁANIA

• działania grupowe

• działania indywidualne

• działania zespołowe

• kontrola piłki

• ochrona piłki

• podania piłki

• przyjęcie piłki

• prowadzenie piłki

• ruch na pozycję

• technika

• utrzymanie piłki

• widzenie peryferyjne

MOTORYKA

• czucie piłki

• gibkość (flexibility)

• zwinność (agility)

• koordynacja

• siła

• sprawność

• szybkość

• wytrzymałość

• wytrzymałość beztlenowa

• wytrzymałość tlenowa

Budowa jednostki treningowej

Projektując jednostkę treningową warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów, takich jak: Temat jednostki treningowej (określa, z jakim aspektem gry będą mieli do czynienia zawodnicy) cel jednostki treningowej Z uwagi na to, że piłka nożna to gra, trener staje się nauczycielem gry, a jego zadaniem jest umożliwienie zawodnikom uczenia się gry. W tym celu w jednostce treningowej trener wprowadza zawodników do określonych sytuacji, które stanowią pewien wycinek (fraktal) pełnej gry. Dzięki temu stwarza zawodnikom możliwość do szukania rozwiązań określonej sytuacji. Ta sytuacja musi zawierać w sobie wszystkie aspekty gry (techniczny, taktyczny, motoryczny, mentalny) oraz wszystkie jej cechy (złożoność, zmienność, nieprzewidywalność, współdziałanie, przeciwdziałanie).

Planowanie i realizacja jednostki treningowej

Jeżeli celem głównym jednostki treningowej jest poprawa jakości gry, proces planowania należy rozpocząć od części głównej, czyli od gry o największej złożoności, właśnie ta gra bowiem najbliższa jest grze właściwej.

Jeżeli trener rozpocznie projektowanie treningu (konspekt) od gry o największym poziomie złożoności, w poprzedzających środkach treningowych w formie gier powinien skupić się na obniżeniu złożoności gier. Dzięki temu mniejsze gry nawiązywać będą do tej końcowej

Część wstępna treningu

Zasadniczym zadaniem części wstępnej jest przygotowanie zawodnika do tematu przewodniego w części głównej, realizowanej w formie gier lub fragmentów gry.

Zasadniczym celem części wstępnej jest przygotowanie narzędzi, których wykorzystanie będzie miało istotne znaczenie w części głównej. Zatem jeżeli w części głównej celem gry będzie zdobycie przestrzeni, gdzie jako jedno z narzędzi chcemy uczyć przenoszenia gry poprzez zmianę centrum gry krótkimi podaniami, wówczas w części wstępnej możemy nauczać i doskonalić uderzenie piłki wewnętrzną częścią stopy, ponieważ ten element techniki specjalnej będzie odgrywał istotną rolę w zmianie centrum gry. Z drugiej strony, jeżeli w części głównej celem będzie zdobywanie przestrzeni poprzez prowadzenie piłki i drybling, to w części wstępnej świetnym rozwiązaniem będą ćwiczenia nauczania i doskonalenia tych elementów.

Część główna treningu

W części głównej zawodnicy realizują temat jednostki treningowej w formie gier lub jej fragmentów

Gra jest najlepszym nauczycielem, zatem trener powinien dołożyć wszelkich starań, by zawodnicy realizowali w niej określone w założeniach treningu cele, wykorzystując dostępne narzędzia. Środowisko gry pozwala zawodnikom poznawać nowe drogi (sposoby postępowania), które pozwolą osiągać główne cele gry. Ważne, by jasno określić, czego będziemy oczekiwać od zawodników w grze. Z racji tego, że interakcja dwóch drużyn daje wręcz niezliczoną liczbę możliwych rozwiązań, to trener poprzez odpowiedni dobór ograniczeń powinien zachęcić swych zawodników do podejmowania działań ukierunkowanych na cel treningu.

Jakie informacje powinien otrzymać zawodnik od trenera? Dokładnie takie, z jakimi spotka się w grze, gdzie trenera nie będzie. Zatem z punktu widzenia zawodnika o jego działaniach na boisku decydują chwilowa sytuacja, gdy piłkarz stara się osiągnąć cel gry, który w danej chwili jest możliwy do zdobycia. Dla przykładu, jeżeli zawodnicy znajdują się w fazie otwarcia gry, ich głównym celem jest zdobycie przestrzeni, które przybliży ich do realizacji celu głównego, czyli zdobycia bramki. Wchodząc w zachowania zawodnika, jego działaniem kieruje próba osiągnięcia aktualnego celu gry.

Wniosek: trener podaje zawodnikom cel gry, który mają zrealizować. Nie powinien podawać sposobów osiągniecia tego celu, np. konieczności podania lub wykonania innych działań. Dlaczego? Ponieważ decyzja należy zawsze do zawodnika.

Inaczej sytuacja wygląda w sytuacji drużyny przeciwnej, która tworzy środowisko dla drużyny nauczanej. To właśnie na przeciwnika trener powinien narzucać ograniczenia, dzięki którym drużyna nauczana podejmować będzie działania ukierunkowane na realizację celów treningowych. Ucząc atakowania, ogranicz broniących. Ucząc bronienia, ogranicz atakujących.

Tworzenie gier w części głównej należy oprzeć na dwóch tezach:

• Ogranicz środowisko, a nie zawodników,

• Ograniczenia powinny zachęcać zawodników do działania.

Zasada realności

Każde ćwiczenie powinno mieć ścisłe powiązanie z grą. Powinno być wycinkiem sytuacji, która powtarza się w grze właściwej oraz powinno mieć wszystkie cechy gry. Pozwoli to zawodnikom wykorzystać dostępne informacje z otoczenia, w celu podjęcia określonych działań.

Część końcowa treningu

Ta zazwyczaj najkrótsza część treningu powinna stanowić reakcję trenera, na to, co wydarzyło się w części głównej treningu. Zatem trener powinien zadać sobie pytania, czego w tej części treningu potrzebują jego zawodnicy, nawet jeżeli w samym konspekcie treningu zaplanowane były inne działania.

Trener może zatem skorzystać z wielu możliwych zakończeń treningu, m.in.:

• wydłużenia gry z części głównej,

• wyrównania deficytów technicznych (np. w formie ścisłej), które utrudniały zawodnikom realizację celów treningowych,

• podsumowania zajęć (monolog lub dialog trenera z zawodnikami),

• ćwiczeń (np. zabaw) uspokajających zawodników, zabaw integracyjnych po intensywnej części treningu.

Formy nauczania

Formy nauczania to sposoby wykonywania środków treningowych. Rolą trenera dzieci jest balansowanie proporcjami pomiędzy: nauczaniem podstawowych umiejętności (techniki), gry (jej rozumienia) oraz gry swobodnej.

Forma zabawowa

• uczenie się w naturalny i spontaniczny sposób,

• naturalna forma ekspresji zawodników, oparta na „zdrowej” rywalizacji,

• przestrzeganie reguł, zaangażowanie emocjonalne, fair play sprzyja realizacji określonych celów treningowych,

• trener określa reguły zabawy, pilnuje ich przestrzegania i ogłasza rezultat zabawy

• dobra na każdym etapie współzawodnictwa, [ZALETA]

• dobra jako poprawa relacji interpersonalnych w zespole, [ZALETA]

Forma ścisła zamknięta

• brak przeciwnika,

• z góry narzucony sposób rozwiązania (brak czynnika decyzyjnego),

• zazwyczaj naśladowanie wzorca nakreślonego przez trenera, który określa sposób wykonania lub rozwiązania.

• kształtowanie wzorców ruchowych,

• powtarzanie prostych elementów technicznych,

• proste elementy taktyczne (np. ścieżki poruszania się zawodników bez piłki).

• możliwość uzyskania dużej liczby powtórzeń, (+)

• możliwość zarządzania intensywnością ćwiczeń, (+)

• zawodnik nie podejmuje decyzji (decyzje trenera), (-)

• brak odzwierciedlenia sytuacji boiskowych (brak przeciwnika warunkującego podejmowanie decyzji w czasie gry). (-)

Forma ścisła otwarta

• brak (aktywnego, dążącego do odbioru piłki) przeciwnika,

• podjęcie decyzji (sposób wykonania, na podstawie zebranych informacji),

• trener określa cel ćwiczenia, zawodnicy sami decydują o sposobie wykonania,

• pojawiają się różne zmienne, względem których zawodnik musi wybrać odpowiednie rozwiązanie,

• może występować zawodnik, który przeszkadza (utrudnia sposób wykonania).

• nauczanie działań techniczno-taktycznych,

• kształtowanie mechanizmów poznawczo-decyzyjnych,

• „automatyzmy boiskowe”.

• możliwość uzyskania dużej liczby powtórzeń, (+)

• rozwijanie mechanizmów poznawczych (skanowanie przestrzeni). (+)

• brak odzwierciedlenia sytuacji meczowych – przeciwnik (nieaktywny, niedążący do odbioru piłki). (-)

Forma fragmentów gry

• deficyt czasu,

• zazwyczaj na jedną bramkę,

• najczęściej niska złożoność (1×1, 2×1, 2×2, 3×2, 3×3, 4×3, 4×4),

• drużyna w fazie atakowania, często znajduje się w uprzywilejowanej sytuacji (np. przewadze liczebnej),

• drużyna w fazie bronienia po obiorze piłki ma jasno określone zadania, np. strzał do małych bramek, wprowadzenie do określonej strefy.

• jako symulacja ataku szybkiego,

• wykorzystanie chwilowej przewagi (liczebnej, jakościowej, pozycyjnej, motorycznej),

• proste elementy taktyczne (np. ścieżki poruszania się zawodników bez piłki),

• akcent na szybkość podejmowanych decyzji.

• kontekst (realne sytuacje meczowe), (+)

• możliwość częstego powtarzania wybranej sytuacji z gry, (+)

• duże oddziaływanie na zawodnika (możliwość odkrywania  skutecznych działań), (+)

• konieczność podejmowania szybkich decyzji (działania zawodników w deficycie czasu), (+)

• częsta finalizacja, (+)

• intensywność (duża dynamika działań). (+)

• przerywany charakter akcji (brak ciągłości w grze), (-)

• broniący po odbiorze piłki nie zawsze mogą skorzystać ze wszystkich możliwych rozwiązań, (-)

• akcentowana (uprzywilejowana) jest zazwyczaj tylko jedna drużyna (np. w fazie atakowania). (-)

Forma gry

• odzwierciedlenie meczu na różnym poziomie złożoności: (od 1×1 do 11×11),

• naturalne występowanie wszystkich faz gry,

• możliwość gry w równowadze lub przewadze liczebnej,

• możliwość wprowadzania ograniczeń (dla zawodników, przestrzeni, czasu) w celu realizacji w większym stopniu założeń gry.

• najbardziej efektywna forma nauczania,

• w sposób naturalny występują wszystkie fazy gry,

• nauczanie wszystkich działań techniczno-taktycznych,

• najlepsza adaptacja do meczu mistrzowskiego (realne środowisko),

• aspekt motoryczny, podobny do meczu mistrzowskiego.

• kontekst (realne sytuacje meczowe), (+)

• forma najbardziej lubiana przez zawodników, (+)

• „grasz, jak trenujesz” – przeniesienie wiedzy i umiejętności na mecz (podobne zachowania), (+)

• bezpośrednie przygotowanie zawodników do meczu (budowanie automatyzmów boiskowych). (+)

• nie wszystkie aspekty można w większym stopniu zaakcentować w formach gier (np. uderzenie piłki głową, dośrodkowania), (-)

• zróżnicowany charakter motoryczny, w zależności od poziomu zawodników, (-)

• zawodnicy mogą nie doświadczyć wybranych, kluczowych dla trenera sytuacji. (-)

Środowisko gry

Środowisko gry to wszystkie niezbędne elementy tworzące grę: piłka, przestrzeń (boisko), partnerzy, przeciwnicy, przepisy.

Tworząc trening piłkarski warto implementować wszystkie elementy aby unikać tworzenia sztucznego środowiska gry.

Przestrzeń gry (boisko)

Boisko możemy podzielić na strefy i sektory:
Pionowo: strefa wysoka, strefa średnia, strefa niska.
Poziomo: sektor środkowy, sektor boczny (x2)

Punktem wyjścia jest gra

Trener skupia się na zarządzaniu środowiskiem gry, pozostawiając zawodnikom autonomię w rozwiązywaniu boiskowych problemów, co pozwala zawodnikom na dłuższe doświadczanie i wyciąganie wniosków, z drugiej strony – na popełnianie błędów i próbę ich poprawy. Poprzez modyfikacje środków treningowych, trener naprowadza zawodników na rozwiązania, w głównej mierze skupiając się na modyfikacji gry, czyli wprowadzeniu zmiennych (ograniczeń).

Wprowadzanie zmiennych (ograniczeń) należy odnosić do sytuacji, które zachodzą w grze właściwej. Ograniczenia mogą dotyczyć przestrzeni, czasu lub zawodników.

Zawodnicy celowo stawiani są przez trenera, w sytuacjach problemowych. Wskazany jest im cel, dzięki czemu mogą działać w sposób intencjonalny. Samo rozwiązanie problemu pozostawione jest już samym zawodnikom, rozwijając u nich wiedzę i umiejętności. Wielokrotne powtarzanie sytuacji pozwala zawodnikom na nieustanną konfrontację z ciągle zmieniającym się środowiskiem, co jeszcze bardziej angażuje procesy poznawczo-decyzyjne zawodników'.

Wielu wspaniałych trenerów w najlepszych akademiach wcale nie unika gier treningowych, wręcz przeciwnie - tworzy z nich zdecydowaną większość mikrocykli treningowych. Często obserwując swoje drużyny w meczach, najprościej w świecie wyciągają fragmenty gry które wymagają poprawy i tworzą małe gry treningowe które oddają warunki meczowe (np: gra w szybkim ataku 2na2 z dodatkowym doganiającym zawodnikiem broniącym albo gra 3 na dwa ze zdobywaniem przestrzeni jako fragment otwarcia gry). Gra w dobrze przygotowanym środowisku gry jest najlepszym nauczycielem - pozwala doświadczać, buduje nawyki i usprawnia cykl decyzyjny zawodnika.

Zarządzanie środowiskiem gry

Trener skupia się na zarządzaniu środowiskiem gry, pozostawiając zawodnikom autonomię w rozwiązywaniu boiskowych problemów, co pozwala zawodnikom na dłuższe doświadczanie i wyciąganie wniosków, z drugiej strony – na popełnianie błędów i próbę ich poprawy. Poprzez modyfikacje środków treningowych, trener naprowadza zawodników na rozwiązania, w głównej mierze skupiając się na modyfikacji gry, czyli wprowadzeniu zmiennych (ograniczeń). Wprowadzanie zmiennych (ograniczeń) należy odnosić do sytuacji, które zachodzą w grze właściwej.

Na treningu należy:

• zachęcać zawodnika do podejmowania działań ukierunkowanych na realizację celu

• nauczyć zawodnika rozwiązywania wybranych sytuacji boiskowych (np. sytuacje w przewadze liczebnej 2 x 1)

• nauczyć zawodnika kreatywności w działaniu

• zapewnić zawodnikowi wykonanie odpowiedniej liczby powtórzeń

• motywować zawodnika

• intensyfikować wykonywanie zadań, zwiększać tempo

Modyfikowanie rozmiaru pola gry, powinno odbywać się zgodnie z zasadą: „od większego do mniejszego” w przypadku zespołu atakującego oraz „od mniejszego do większego” w przypadku nauczania zawodników broniących. W aspekcie ofensywnym duża przestrzeń stwarza większe możliwości działania, ułatwiając atakującym osiąganie celów gry, dlatego trener powinien zacząć od wprowadzenia większego pola gry, co umożliwi atakującym w miarę swobodne operowanie piłką.

Modyfikacje przestrzeni:

• Rozmiar pola gry,

• Kształt pola gry,

• Umiejscowienie pola gry,

• Kierunek gry,

• Wydzielenie stref,

• Zamknięcie przestrzeni,

• Liczba i rozmiar bramek,

• Liczba i dystrybucja piłek,

• Przybory pomocnicze.

Modyfikacje dla zawodników:

• Liczba zawodników,

• Liczba zespołów,

• Ustawienie zawodników,

• Zasady dla atakujących,

• Zasady dla broniących,

• Punktacja.

Jeżeli uczymy atakujących, wprowadzamy dodatkowe zadania dla broniących. Jeżeli uczymy broniących, wprowadzamy dodatkowe zadania dla atakujących.

Przykładowo: jeżeli przeciwnik ustawia się w obronie niskiej, pozostawia atakującym dużo miejsca na swobodne operowanie piłką na własnej połowie. Z kolei, kiedy wykonuje zorganizowaną próbę pressingu, stara się „zamknąć” wszelkie możliwe linie podań, w wyniku czego atakujący muszą podejmować działania na ograniczonej przestrzeni, w dużym deficycie czasu. Zatem za każdym razem zachowania przeciwnika wpływają na sposób działania drugiej drużyny. To samo dotyczy zawodników broniących, którzy również muszą uwzględnić sposób gry drużyny przeciwnej.

Model gry

Model gry - logiczna koncepcja budowania organizacji gry danego zespołu, z uwzględnieniem jego najmniejszych szczegółów we wszystkich aspektach gry, jak też profili zawodników.

W praktyce model gry opiera się na koncepcji gry która definiuje całokształt działań indywidualnych, grupowych i zespołowych we wszystkich fazach gry. Działania te regulują wiele specyficznych dla danego modelu interakcji między zawodnikami w celu lepszego rozumienia gry.

Własny Model gry

1. Tworząc własny model gry dla drużyny należy zacząć od ustawienia (formacji). Ustalając formację dobrze jest wziąć pod uwagę zawodników których mamy do dyspozycji (np. mając samych powolnych i „dużych” zawodników ustawimy formację bardziej defensywną).

2. Po ustaleniu formacji przechodzimy do ustanowienia strategii dla każdej formacji oraz pozycji na boisku. Strategie działań ustanawiamy do realizacji w każdej fazie gry osobno. Inne działania planujemy w fazie ataku, obrony, B-A (moment przejęcia piłki) oraz A-B (moment straty piłki).

3. Stwórz taktyki dla SFG w obronie i SFG w ataku.

Przykładowy wybór stategii gry:

• kontratak | gra pozycyjna | system mieszany

• pressing niski | pressing średni | pressing wysoki | system mieszany

• krótkie podania | długie piłki | system mieszany

• A-B: odbudowa ustawienia | odzyskanie piłki w pressingu | zależne od strefy

• B-A: szybkie zdobywanie przestrzeni | gra pozycyjna | zależne od strefy

Teraz zapisz dla każdej formacji (lub indywidualnej pozycji) zadania które mają wykonywać w danej fazie gry.

Każda formacja w każdej fazie gry powinna znać cel główny do realizacji oraz cele pomocnicze.

Adaptacja Modelu gry

Jeżeli Twój model gry z jakiegoś powodu nie działa to nie wahaj się go zmienić. Zawodnicy na tym etapie rozwoju chłoną wiedzę i nie jest dla nich problemem uczenie się nowych rozwiązań. Warto też pamiętać żeby zaadoptować model gry do warunków środowiska. Jeżeli jesienią boisko staje się nierówne i zabłocone to gra krótkimi podaniami w strefie niskiej nie będzie najlepszym pomysłem. Jeżeli nasz lider (który zapewniał połowę akcji zespołu w bocznej strefie) uległ kontuzji to można wykorzystać ten czas na naukę gry środkiem. Jeżeli do drużyny doszedł drugi świetny napastnik to można zmienić formację na grę dwójką napastników. Adoptuj model gry do aktualnych zmiennych, Twoi zawodnicy mogą wynieść z tego korzyść.

Skrzat

Charakterystyka

Unifikacja: U6 (G1) i U7(G2)

Wiek: 5-6 lat

Organizacja gry: 4x4 bez bramkarzy

Skrzaty kochają ruch i zabawę, tak naprawdę interesuje je tylko to. Cechują je również duży egocentryzm i ciekawość. Potrzebują dużego wsparcia psychicznego i emocjonalnego. Wzorują się̨ na trenerze. Szybko się męczą, a zarazem szybko wypoczywają.

Cele szkoleniowe

Nie stosujemy metodyki nauczania poszczególnych elementów techniki i działań. Podstawową formą nauczania jest forma zabawowa. Na tym etapie najważniejsza jest zabawa i oswajanie z piłką. Należy wykorzystać zamiłowanie skrzatów do ruchu i kształtować wszechstronny rozwój motoryczny. Dzieci w tym wieku łatwo się zniechęcają i poddają dlatego najważniejszym aspektem pracy ze skrzatami jest utrzymanie pasji do piłki. Treningi Skrzatów to:

• forma zabawowa,

• współzawodnictwo,

• małe gry (max. 2na2),

• prowadzenie piłki, drybling, strzał (który tak naprawdę jest treningiem podania)

Metodyka treningu

Na tym etapie budując mezocykl koncentrujemy się tylko na atakowaniu. Skrzaty nie są zainteresowane nauką obrony, odbiór piłki przychodzi im instynktownie.

Tematy:

• drybling

• prowadzenie piłki

• kontrola piłki

Przykładowe środki treningowe:

• czołganie

• przewroty na materacu

• podskoki

• podrzucanie piłek

• naśladowanie ruchu zwierząt

• łączenie form ruchu (bieg – zwrot – kopnięcie piłki)

• ćwiczenia z piłkami

• tory przeszkód

• berki

• wyścigi

• sztafety

• małe gry (1×1, 2×1, 2×2, 3×3)

• gra właściwa 4×4 bez bramkarzy

Motoryka

Wszechstronny rozwój motoryczny jest najważniejszym aspektem w rozwoju sportowym skrzata. Warto o tym pamiętać i utrzymywać bogaty, wszechstronny pakiet zajęć ruchowych. Treningi nie mogą być typowo piłkarskie, jednostki treningowe programujemy pod ruch, koordynację, motorykę. Kształtowanie wzorców ruchowych, szybkości reakcji, koordynacji, siły, gibkości, zwrotności, orientacji przestrzennej to fundament rozwoju skrzata.

Mentalność

Skrzatów uczymy jedynie podstawowych celów i zasad gry nie zagłębiając się w detale. Nie wymagamy też od nich aby zawsze wszystkich przestrzegały. 

Budowanie świadomości Skrzata to:

• budowanie i podtrzymywanie motywacji wewnętrznej,

• nauka rozpoznawania i nazywania emocji występujących w meczach oraz na treningach,

• pomoc w zrozumienie celu nad którym pracujemy wykonując ćwiczenie,

• wspólne odnajdywanie i analizowanie przyczyn porażek, konfliktów, spadków motywacji,

• kształtowanie samodzielności (wybór ćwiczeń, samodzielne utrzymywanie intensywności),

• uczenie samoobserwacji,

• nauka zachowania się przed i po treningu (odpowiedni ubiór, pomoc w organizacji sprzętu),

• nauka organizacji (bidony, sprzęt i ubiór w konkretnym miejscu),

• kształtowanie wartości (tolerancja, różnorodność, wsparcie),

• wpływ słodyczy, nawadniania i zdrowego odżywiania na osiągnięcia w sporcie.

Żak

Charakterystyka

Unifikacja: U8 (F1) i U9 (F2)

Wiek: 7-8 lat

Organizacja gry: 5x5

• duża chęć zabawy i ruchu,

• mała pewność siebie,

• słaba zdolność koncentracji,

• wysoki poziom egocentryzmu, podejmują w grze głównie działania indywidualne, takie jak prowadzenie piłki, drybling lub strzał, najczęściej pomijając aspekt współdziałania z innymi graczami,

• słabo rozwinięte mechanizmy poznawcze (percepcja). Dzieci nie są jeszcze w stanie wychwycić zbyt dużej liczby informacji z gry, najczęściej koncentrując się na piłce i najbliższym zawodniku,

• stosunkowo niski poziom umiejętności piłkarskich, co wynika z dość niskiego poziomu koordynacyjnych zdolności motorycznych (niskiej precyzji ruchu),

• niski poziom rozumienia gry, z racji krótkiego stażu zawodniczego

Cele szkoleniowe

Żaki nie mają jeszcze wystarczająco dobrze rozwiniętych mechanizmów poznawczo-decyzyjnych, zatem nie są w stanie zebrać jeszcze zbyt wielu informacji ze środowiska dlatego trener celowo zawęża działania zawodników do układu dwóch zawodników w jednej drużynie. Rozwiązywanie sytuacji o niskim poziomie złożoności zachęca Żaków do podejmowania działań indywidualnych, takich jak: prowadzenie piłki, zwody, drybling czy strzał. Rozpoczynamy również podstawową naukę zachowań obronnych akcentując szybki odbiór piłki.

Metodyka treningu

Nadal rozwijamy tematy treningu nabyte w Skrzatach (drybling, prowadzenie piłki, kontrola piłki). Pracujemy nad nimi równie mocno jak nad nowymi tematami.

Tematy:

• drybling (A)

• prowadzenie piłki (A)

• kontrola piłki (A)

Nowe tematy:

• zdobywanie przestrzeni (A)

• wsparcie (A)

• tworzenie linii podania (A)

• przyjęcie piłki (A)

• podanie piłki (A)

• powstrzymanie (B)

• odbiór piłki (B)

• pressing(B)

• orientacja przestrzenna (Gra)

• szybkość reakcji (M)

• różnicowanie ruchów (M)

• balans (M)

Przykładowe środki treningowe:

• czołganie

• przewroty na materacu

• podskoki

• ćwiczenia z piłkami

• tory przeszkód

• wyścigi

• zmiany rytmu biegu 

• zmiany sposobu prowadzenia piłki

• obserwacja przestrzeni w trakcie prowadzenia piłki

• różne formy biegu (przodem, tyłem, bokiem, krok skrzyżny, skipy)

• małe gry (1×1, 2×2, 3×2, 3×3)

• gra właściwa 5×5

Motoryka

Należy zwiększyć objętość środków treningowych kształtujących koordynacyjne zdolności motoryczne. Poprzez dużą liczbę dynamicznych berków i wyścigów będą kształtowane zdolności
szybkościowo-zwinnościowe, których wysoki poziom na późniejszych etapach szkolenia będzie miał ogromne znaczenie
w kontekście skutecznej i efektywnej gry.

Mentalność

Budowanie świadomości Żaka wygląda podobnie jak na etapie Skrzata. Koncentrujemy się trochę mocniej na indywidualnym podejściu do zawodnika zamiast pracować ogólnymi przykładami i wzorami.

• pomoc w rozpoznaniu motywacji indywidualnej do uprawiania piłki nożnej,

• budowanie i podtrzymywanie motywacji wewnętrznej,

• nauka rozpoznawania i nazywania emocji występujących w meczach oraz na treningach,

• pomoc w zrozumienie celu nad którym pracujemy wykonując ćwiczenie,

• wspólne odnajdywanie i analizowanie przyczyn porażek, konfliktów, spadków motywacji,

• kształtowanie samodzielności (wybór ćwiczeń, samodzielne utrzymywanie intensywności),

• uczenie samoobserwacji,

• nauka zachowania się przed i po treningu (odpowiedni ubiór, pomoc w organizacji sprzętu),

• nauka organizacji (bidony, sprzęt i ubiór w konkretnym miejscu),

• kształtowanie wartości (tolerancja, różnorodność, wsparcie),

• wpływ słodyczy, nawadniania i zdrowego odżywiania na osiągnięcia w sporcie.

Orlik

Charakterystyka

Unifikacja: U10 (E1) i U11 (E2)

Wiek: 9-10 lat

Organizacja gry: 7x7

• cały czas wykazują dużą radość z gry i ruchu,

• sukcesywnie „wychodzą” z egocentryzmu,

• coraz częściej dostrzegają potrzebę i korzyści wynikające ze współdziałania

W stosunku do młodszych kolegów dzieci w wieku 10–11 lat charakteryzują się wyraźnie wyższym poziomem:

• rozumienia gry (zauważając pozytywne aspekty wynikające ze współdziałania z partnerami z drużyny),

• mechanizmów poznawczo-decyzyjnych (dostrzegając większą liczbę zawodników),

• umiejętności piłkarskich, wynikających z większej precyzji ruchu,

• spokoju i umiejętności utrzymania koncentracji.

Cele szkoleniowe

Trener rozwija działania zawodników w sytuacjach w układzie 2 x 1, 2 x 2, 3 x 2, 2 x 3, 3 x 3, co zachęca ich do określonych zachowań. Taka konfiguracja pozwala zawodnikom utrwalać wiedzę nabytą w kategorii Żak, ale również uczyć się nowych zasad gry i działań (prowadzenie piłki, drybling, podanie i przyjęcie piłki, strzał, tworzenie linii podania w atakowaniu oraz odbiór piłki, asekuracja w bronieniu). W obszarze motorycznym dzieci wchodzą w tzw. Złoty Wiek Motoryczności (9-12 lat). W tym okresie dzieci czerpią najwięcej radości z aktywności ruchowej oraz najszybciej przyswajają nowe umiejętności ruchowe.

Metodyka treningu

Nadal rozwijamy tematy treningu nabyte w Skrzatach oraz Żakach. Pracujemy nad nimi równie mocno jak nad nowymi tematami.

Tematy:

• drybling (A)

• prowadzenie piłki (A)

• kontrola piłki (A)

• zdobywanie przestrzeni (A)

• wsparcie (A)

• tworzenie linii podania (A)

• przyjęcie piłki (A)

• podanie piłki (A)

• powstrzymanie (B)

• odbiór piłki (B)

• pressing (B)

• orientacja przestrzenna (Gra)

• szybkość reakcji (M)

• różnicowanie ruchów (M)

• balans (M)

Nowe tematy:

• asekuracja (B)

• strzał (A)

• przyjęcie kierunkowe (A)

• wsparcie (A)

• pozycja otwarta (A)

Przykładowe środki treningowe:

• ćwiczenia z piłkami

• tory przeszkód

• wyścigi

• zmiany rytmu biegu 

• zmiany sposobu prowadzenia piłki

• obserwacja przestrzeni w trakcie prowadzenia piłki

• różne formy biegu (przodem, tyłem, bokiem, krok skrzyżny, skipy)

• małe gry (1×1, 2×2, 3×2, 3×3)

• rozgrzewka z elementami rozciągania

• ćwiczenia na drabince

• ball mastery

• koordynacja pracy ramion i nóg

• szybka praca nóg i ramion

• podania piłki ze zmianą odległości

• wykonywanie zwodów

• ćwiczenia dryblingu

• ćwiczenia skocznościowe

• obserwacja przestrzeni przed przyjęciem lub podaniem piłki

• gra właściwa 7×7

Motoryka

W wieku Orlika dzieci wchodzą w tzw. Złoty Wiek Motoryczności (9-12 lat). W tym okresie dzieci czerpią najwięcej radości z aktywności ruchowej oraz najszybciej przyswajają nowe umiejętności ruchowe. Zdolności motoryczne dziecka wkraczają na kolejny poziom – rozwija się szybkość, zwinność, myślenie przestrzenne. Dlatego właśnie w tym okresie powinno się położyć nacisk na kształtowanie siły, szybkości, mocy, zwinności i koordynacji ruchowej, aby wykrzesać z dziecka pełen potencjał sportowy.

Mentalność

Budowanie świadomości Orlika wygląda podobnie jak na etapie Żaka. Koncentrujemy się jeszcze mocniej na indywidualnym podejściu do zawodnika. Pomagamy rozwiązywać indywidualne problemy gracza które w tym wieku stają się świadome i coraz bardziej realne.

• pomoc w rozpoznaniu motywacji indywidualnej do uprawiania piłki nożnej,

• budowanie i podtrzymywanie motywacji wewnętrznej,

• pomoc w zrozumienie celu nad którym pracujemy wykonując ćwiczenie,

• wspólne odnajdywanie i analizowanie przyczyn porażek, konfliktów, spadków motywacji,

• kształtowanie samodzielności (wybór ćwiczeń, samodzielne utrzymywanie intensywności),

• uczenie samoobserwacji,

• kształtowanie wartości (tolerancja, różnorodność, wsparcie),

• wpływ słodyczy, nawadniania i zdrowego odżywiania na osiągnięcia w sporcie.

Młodzik

Charakterystyka

Unifikacja: U12 (D1) i U13 (D2)

Wiek: 11-12 lat

Organizacja gry: 9x9

• wykazują radość  z gry i ruchu,

• mają lepszą zdolność́ koncentracji od swoich młodszych kolegów,

• posiadają̨ predyspozycje do osiągania znaczących postępów w nauce techniki piłki nożnej i działań indywidualnych podczas treningów (znajdują się jeszcze w tzw. złotym wieku),

• rozumieją pozytywne aspekty współpracy na boisku,

• cechuje spokój i opanowanie,

• dodatkowo występuje u nich skok pokwitaniowy,

• pojawiają się u nich duże różnice w wysokości ciała pomiędzy rówieśnikami,

• występują zaburzenia w koordynacji ruchowej

Cele szkoleniowe

Młodziki rozgrywają mecze na większym boisku, co w znacznym stopniu zwiększa ich możliwości w aspekcie gry bez piłki. W zajęciach treningowych zawodnicy powinni doświadczać już gry o większym poziomie złożoności, realizując zasady poza centrum gry. Gra na zdecydowanie większej przestrzeni ułatwia atakującym poruszanie się bez piłki, m.in. właściwe pozycjonowanie – zasada przestrzeni oraz dynamiczny ruch za plecy obrońców – zasada mobilności. Przejście do tego etapu szkolenia wiąże się z zapoczątkowaniem procesów dojrzewania, gdzie tempo rozwoju jest największe u dziewcząt około 11–12 roku życia, u chłopców około 2 lata później (13–14 lat). Wiąże się to z tzw. skokiem pokwitaniowym. Okres ten charakteryzuje się znaczną, biologicznie uwarunkowaną zmiennością. Rówieśnicy mogą diametralnie różnić się między sobą wysokością i masą ciała. Większą sprawnością̨ wyróżniają się w tym okresie osoby o przyspieszonym rozwoju biologicznym (akceleranci). Ich przewaga nie wynika jednak z lepszych uzdolnień i predyspozycji do sportu, a jedynie z bardziej zaawansowanej dojrzałości biologicznej.

Metodyka treningu

Nadal rozwijamy tematy treningu nabyte u Orlika. Pracujemy nad nimi równie mocno jak nad nowymi tematami.

Tematy:

• drybling (A)

• prowadzenie piłki (A)

• kontrola piłki (A)

• zdobywanie przestrzeni (A)

• wsparcie (A)

• tworzenie linii podania (A)

• przyjęcie piłki (A)

• podanie piłki (A)

• powstrzymanie (B)

• odbiór piłki (B)

• pressing (B)

• orientacja przestrzenna (Gra)

• szybkość reakcji (M)

• różnicowanie ruchów (M)

• balans (M)

• asekuracja (B)

• strzał (A)

• przyjęcie kierunkowe (A)

• wsparcie (A)

• pozycja otwarta (A)

Nowe tematy:

• przestrzeń (A)

• mobilność (A)

• głębia i szerokość ataku (A)

• równowaga (B)

• ochrona przestrzeni (B)

• kompaktowość (B)

Przykładowe środki treningowe:

• tory przeszkód

• zmiany sposobu prowadzenia piłki

• obserwacja przestrzeni w trakcie prowadzenia piłki

• różne formy biegu (przodem, tyłem, bokiem, krok skrzyżny, skipy)

• małe gry (1×1, 2×2, 3×2, 3×3)

• rozgrzewka z elementami rozciągania

• ćwiczenia na drabince

• ball mastery

• szybka praca nóg i ramion

• wykonywanie zwodów

• ćwiczenia dryblingu

• ćwiczenia skocznościowe

• obserwacja przestrzeni przed przyjęciem lub podaniem piłki

• ćwiczenia stabilizacyjne w dynamice

• żonglerka zadaniowa

• gry kształtujące orientację przestrzenną

• ćwiczenia z dwoma piłkami (wyścigi, zadania)

• biegi tlenowe o zmiennej intensywności

• gra właściwa 9×9

Motoryka

Młodzik to rozpoczęcie  procesów dojrzewania, gdzie tempo rozwoju jest największe u dziewcząt około 11–12 roku życia, u chłopców około 2 lata później (13–14 lat). Wiąże się to z tzw. skokiem pokwitaniowym. Okres ten charakteryzuje się znaczną, biologicznie uwarunkowaną zmiennością. Rówieśnicy mogą diametralnie różnić się między sobą wysokością i masą ciała. Większą sprawnością wyróżniają się w tym okresie osoby o przyspieszonym rozwoju biologicznym (akceleranci). Ich przewaga nie wynika jednak z lepszych uzdolnień i predyspozycji do sportu, a jedynie z bardziej zaawansowanej dojrzałości biologicznej.

Mentalność

Młodzik

Trampkarz

Charakterystyka

Unifikacja: U14 (C1) i U15 (C2)

Wiek: 13-14 lat

Organizacja gry: 11x11

- duże rozumienie gry

• duże rozumienie gry

• zainteresowanie sportowym trybem życia

Obszar techniczno-taktyczny

To bardzo ważny moment w szkoleniu młodych piłkarzy, ponieważ rozpoczynamy grę właściwą w składach 11-osobowych! Zmieniają się proporcje, gdzie dominuje nauczanie i doskonalenie gry 1x1, techniki indywidualnej, różne formy gier w małych grupach, które są podstawą każdej jednostki treningowej. Te elementy plus gra obiema nogami powinny być już na wysokim poziomie. Teraz coraz większą rolę zaczyna odgrywać taktyka gry zespołu, wiedza na temat właściwego ustawienia się na boisku, wykorzystywanie błędów w ustawieniu rywala. Cały czas doskonalimy jednak umiejętności indywidualne i pozwalamy zawodnikom grać na różnych pozycjach w różnych ustawieniach.

Podstawowe zasady gry zespołu

• Należy dążyć do uzyskania równowagi działań w atakowaniu i bronieniu (wszyscy zawodnicy atakują, wszyscy zawodnicy bronią).

• Zespół nie może działać instynktownie – potrzebna jest ciągła kontrola działań we wszystkich fazach gry.

• W fazie atakowania należy starać się rozszerzać i wydłużać pole gry, dążąc do uzyskania jak największej przestrzeni, w fazie bronienia – skracać i zawężać pole gry (zasada „dużego i małego” boiska).

• Należy szukać własnych atutów we wszystkich fazach gry.

• Grę ofensywną należy kreować poprzez wszystkie formy atakowania. Jeżeli nie udaje się kontrolować gry poprzez posiadanie piłki, należy starać się zaskoczyć rywala atakiem szybkim.

• W ataku pozycyjnym należy zachować wszystkie fazy, utrzymując tempo i rytm gry.

• Gra bez piłki jest równie ważna jak gra z piłką – należy tworzyć przewagę liczebną w ruchu do i od piłki.

• Należy dążyć do utrzymywania ciągłej kontroli w grze przez bardzo dobrze zorganizowaną fazę bronienia we wszystkich jej aspektach.

• Bardzo dobre przygotowanie fizyczne jest sprzymierzeńcem w realizacji strategicznych celów gry.

• Dobrze zorganizowane stałe fragmenty gry w atakowaniu i bronieniu są wizytówką zespołu.

Podstawowe zasady gry w piłce dziecięco-młodzieżowej

Atakowanie

• Wyprowadzanie piłki krótkimi podaniami od własnej bramki – podstawy gry kombinacyjnej.

• Zachęcanie bramkarza do włączania się w rozgrywanie piłki (także poza polem karnym).

• Utrzymanie piłki jako główny środek nauczający gry (ograniczanie długich podań).

• Wykorzystywanie całej szerokości boiska do atakowania.

• Gra na wielu pozycjach – wstępne wyszukiwanie ulubionej pozycji dla zawodników.

• Odpowiednie zachowanie się po stracie piłki.

• Bardzo szybkie próby atakowania – jeśli to możliwe, zawodnicy podejmują odważnie gry 1 × 1 – nie należy im tego zabraniać, a zachęcać do podejmowania ryzyka i własnych decyzji (szczególnie warto podkreślać kreatywność każdego zawodnika).

Bronienie

• Cały zespół bierze udział w grze obronnej.

• Pierwszy wariant obrony zespołowej to wysoki pressing, czyli próby odebrania piłki bezpośrednio po jej stracie oraz podczas stałych fragmentów gry (rzut od bramki, wrzut piłki z autu) – wymusza to grę 1 × 1 w obronie.

• Drugi wariant obrony zespołowej to średni pressing, czyli ustawienie całego zespołu na połowie boiska i próby odbioru piłki – wstępne nauczanie kompaktowej gry obronnej całego zespołu.

• Zachęcanie bramkarza (mającego najlepsze pole widzenia) do kierowania grą swojego zespołu.

• Odpowiednie zachowanie się po odbiorze piłki.

Szkolenie zawodników przez trenerów PZPN odbywa się zgodnie z wytycznymi do pracy nad filarami zawodnika, są to:

• Technika

• Mentalność

• Kreatywność

• Intensywność

• Indywidualizacja

• Edukacja

Technika

Im lepiej wyszkolony technicznie zawodnik, tym większa będzie jego wszechstronność działań, ponieważ w realizacji celów gry, będzie mógł na boisku wykorzystać większą liczbę narzędzi z większą jakością.

Mentalność

Niektóre dzieci czerpią mentalność z sukcesów czy zdobytego doświadczenia, a inne budują pewność siebie na treningach. Należy pamiętać, że budowanie pewności siebie jest procesem, który wymaga czasu i cierpliwości.

Pewny siebie zawodnik zna swoje mocne strony, wierzy w swoje umiejętności i w to, że może osiągnąć zamierzone cele. Pewność siebie przejawia się w nastawieniu i zachowaniu. Pewny siebie piłkarz będzie potrafił wziąć na siebie ciężar gry i kierować zespołem.

Kreatywność

Piłka nożna polega na błyskawicznym postrzeganiu, podejmowaniu decyzji i wykonaniu najlepszego możliwego rozwiązania. Zawodnik kreatywny będzie miał umiejętności i cechy pozwalające wybrać najważniejsze potrzebne informacje, przekształcić je i zastosować.

Intensywność

Intensywność to nic innego jak wysiłek realizowany w jednostce czasu. Wpływ na intensywność mają:

• relacja czasu praca/wypoczynek,

• cechy indywidualne (takie jak np. wiek, zdrowie),

• cechy wolicjonalne,

• czynniki zewnętrzne (teren, pogoda itp.)

Nie oznacza to, że zajęcia młodych adeptów nie powinny być intensywne, wręcz przeciwnie. Z natury dzieci starają się zrobić wszystko jak najszybciej, trener powinien uwzględnić właśnie tę „naturę” w rozwoju młodych adeptów futbolu. Dzieci poniekąd same dozują sobie intensywność zajęć, trener powinien stworzyć środowisko, które będzie sprzyjało ich dużej dynamice, mając jednak na uwadze, że możliwości do częstego powtarzania wysiłków beztlenowych na tym etapie nie są jeszcze w pełni ukształtowane. Zatem naturalne przerwy wypoczynkowe w treningu dzieci powinny być normą, którą trener powinien w pełni zaakceptować.

Organizm młodego człowieka ma, w porównaniu z organizmem osoby dorosłej, niemal o połowę większą zdolność do szybkiej regeneracji. W związku z tym w treningu dzieci i młodzieży odważnie możemy planować wysoką intensywność ćwiczeń z piłką. Nie musimy zatem obawiać się treningów w przeddzień meczu, gdyż nasi podopieczni kolejnego dnia będą w pełni zregenerowani.

Najlepszą metodą do zachowania odpowiedniej intensywności na zajęciach są małe gry a także zadania techniczne i ogólnorozwojowe wykonywane bez zbędnych przestojów. Intensywny trening oparty na grach podnosi zdolności motoryczne u dziecka, rozwija jego procesy poznawczo-decyzyjne, kreatywność, poprawia technikę oraz szybkość działania w warunkach naturalnych, a co za tym idzie, wpływa pozytywnie również na rozumienie gry Rozmiar pola gry w dużym stopniu warunkuje jej intensywność, trener ma możliwość zarządzania tym rozmiarem tak, aby osiągnąć oczekiwaną intensywność gry. Gry o najmniejszej liczbie zawodników generują największą intensywność, z drugiej strony zwiększenie pola gry powoduje wzrost wartości tętna wśród zawodników.

Indywidualizacja

Jednym ze sposobów wpływających na zwiększenie indywidualizacji podczas zajęć jest odpowiednia liczebność grup treningowych. Małe grupy treningowe (zalecane do 12 osób) dają trenerowi możliwość obserwacji zawodników i optymalną stymulację każdego z nich. Przy większej liczbie ćwiczących, w celu zapewnienia wskazanego poziomu indywidualizacji, niezbędna jest obecność kolejnego trenera. W młodszych kategoriach wiekowych, takich jak Skrzat, obecność asystenta jest wskazana nawet przy mniejszej liczbie dzieci. W tych kategoriach skupienie uwagi na dziecku, które jest ciekawe otaczającego je świata, jest niezbędne, zarówno pod kątem szkoleniowym, jak i z punktu widzenia bezpieczeństwa. Rozmiar pola gry w dużym stopniu warunkuje jej intensywność, trener ma możliwość zarządzania tym rozmiarem tak, aby osiągnąć oczekiwaną intensywność gry. Gry o najmniejszej liczbie zawodników generują największą intensywność, z drugiej strony zwiększenie pola gry powoduje wzrost wartości tętna wśród zawodników.

indywidualizacja obejmuje:

• odpowiednie podejście trenera – dostrzeganie i rozumienie zróżnicowania poziomu rozwoju dzieci,

• tworzenie odpowiednich warunków do właściwego rozwoju zawodnika w jego własnym tempie,

• uwzględnienie indywidualnych czynników wpływających na rozwój zawodnika,

• odpowiedni dobór środków, form i metod treningowych,

• odpowiednią komunikację z zawodnikami oraz współpracę trenerów,

• tworzenie dodatkowych zajęć poprawiających indywidualne możliwości zawodników.

Edukacja

Z jednej strony odpowiednie odżywianie i nawodnienie, wypoczynek, sen, znajomość swojego organizmu i jego potrzeb, a z drugiej strony wiedza o negatywnych skutkach stosowania używek to zagadnienia, które powinniśmy poruszać przy okazji treningu piłki nożnej.Rozmiar pola gry w dużym stopniu warunkuje jej intensywność, trener ma możliwość zarządzania tym rozmiarem tak, aby osiągnąć oczekiwaną intensywność gry. Gry o najmniejszej liczbie zawodników generują największą intensywność, z drugiej strony zwiększenie pola gry powoduje wzrost wartości tętna wśród zawodników

Każdy zawodnik powinien posiadać umiejętność funkcjonowania w grupie. Kluczowe w tym aspekcie jest kształtowanie umiejętności społecznych, rozwoju osobistego oraz rozwoju strefy emocjonalnej:

• poprawna komunikacja i umiejętność przekazania informacji,

• umiejętność łagodzenia sytuacji konfliktowych,

• współdziałanie podczas ćwiczeń, gier i zabaw,

• budowanie poczucia własnej wartości,

• umiejętność przyjmowania krytyki,

• dostrzeganie i wyrażanie emocji swoich oraz kolegów z zespołu,

• umiejętności pozytywnego rozładowania emoc

Ogólne założenia Narodowego Modelu Gry:

• dążenie do uzyskania równowagi działań w atakowaniu i bronieniu,

• umiejętność znalezienia własnych atutów we wszystkich fazach gry, ze szczególnym uwzględnieniem faz przejściowych,

• umiejętność kreowania gry wszystkimi rodzajami atakowania: szybkiego i pozycyjnego,

• dążenie do utrzymywania ciągłej kontroli w grze przez bardzo dobrze zorganizowaną fazę bronienia we wszystkich jej aspektach,

• bardzo dobre przygotowanie fizyczne,

• dążenie do bezkompromisowości we wszelkich poczynaniach boiskowych,

• szeroki wachlarz SFG,

• siła mentalna,

• determinacja i poświęcenie.

Gra zgodnie z zasadami ułatwia zawodnikom racjonalne poruszanie się po boisku, zarówno w atakowaniu, jak i bronieniu. Realizacja zasad gry pozwala zawodnikom na celowe użycie konkretnych działań (narzędzi), które umożliwią osiąganie celów gry. Wszystkie działania zawsze nawiązują do ogólnie przyjętych zasad taktyki atakowania i bronienia.

Wszystkich działań należy dokładnie nauczać w trakcie procesu treningowego, dbając o detale wykonania i zrozumienie odpowiedniego ułożenia ciała przez zawodników. Wszystkim działaniom których nauczamy w treningu poświęcona jest osobna kategoria.

Każda decyzja wiąże się z koniecznością szybkiej analizy wielu zmiennych występujących w konkretnej sytuacji na boisku.

Proces decyzyjny

Każda decyzja wiąże się z koniecznością szybkiej analizy wielu zmiennych występujących w konkretnej sytuacji na boisku.

Proces decyzyjny zachodzi w momencie:

1. Obserwacji, czyli zbierania informacji

• identyfikacji sytuacji: co się dzieje?

• diagnozy problemu i jego zrozumienia: co jest ważne?

• antycypacji (przewidywania): co może się wydarzyć?

2. Podejmowania decyzji, czyli wyboru odpowiednich rozwiązań

• oceny dostępnych rozwiązań: jakie działanie przyniesie największą korzyść?

• wyboru sposobu wykonania: jaki ruch wykonać / jak się ustawić / jakiej części ciała użyć?

3. Wykonania, czyli sposobu realizacji określonego działania ruchowego

• wykonania czynności ruchowej, z piłką lub bez, w atakowaniu lub bronieniu

• wykonania połączonego z obserwacją: czy mam inne możliwości wykonując działanie określone sytuacją?

• oceny skuteczności wykonania: czy działanie przyniosło zamierzony efekt (obserwacja, nowy cykl)?

Aby przyśpieszyć swoją grę i proces decyzyjny warto wykonywać proces OBSERWACJI cyklicznie, co kilka sekund w trakcie gry bez piłki. Dzięki temu będziemy mieć zawsze przygotowaną DECYZJĘ i po otrzymaniu piłki bez utraty czasu przechodzimy do WYKONANIA.